Όταν η θλίψη επιμένει: Σημάδια ότι χρειάζεσαι υποστήριξη

Μερικές μέρες είναι απλώς δύσκολες. Ξυπνάς με ένα βάρος στο στήθος, όλα μοιάζουν κάπως γκρίζα και νιώθεις ότι χρειάζεσαι ένα διάλειμμα από… τα πάντα. Όλοι περνάμε τέτοιες φάσεις, ειδικά σε περιόδους απώλειας, έντονου άγχους ή αλλαγών στη ζωή μας. Tι γίνεται όμως όταν αυτές οι στιγμές δεν είναι απλώς «μια φάση»; Πώς ξέρεις πότε η θλίψη έχει εγκατασταθεί στη ζωή σου και χρειάζεσαι κάτι περισσότερο από χρόνο και κουράγιο; Αν το αναρωτιέσαι αυτό, είναι σημαντικό να ξέρεις ότι υπάρχει βοήθεια – και ότι δεν είναι αδυναμία να τη ζητήσεις. Ποια είναι λοιπόν τα σημάδια που σου λένε ότι η θλίψη σου επιμένει και ότι ήρθε η ώρα να αναζητήσεις υποστήριξη;

Θλίψη ή κατάθλιψη; Πού τραβάμε τη γραμμή;

Η θλίψη είναι ένα απολύτως φυσιολογικό συναίσθημα που συμβαίνει στους ανθρώπους χωρίς να σχετίζεται απαραίτητα με την κατάθλιψη^[1] και τη βιώνουμε συνήθως σε δύσκολες περιόδους, όπως όταν χάνουμε κάποιον, όταν χωρίζουμε, όταν απογοητευόμαστε, όταν αισθανόμαστε μόνοι ή ανήμποροι. Μπορεί να μας ρίξει για μερικές ώρες ή και μέρες, αλλά τις περισσότερες φορές, υποχωρεί σιγά-σιγά. Η κατάθλιψη, όμως, είναι κάτι διαφορετικό. Δεν πρόκειται απλώς για μία φάση όπου «είμαι χάλια», αλλά για μία κατάσταση όπου «δεν μπορώ να λειτουργήσω».

Τις περισσότερες φορές, η θλίψη αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της κατάθλιψης, ωστόσο αυτό που διαφοροποιεί τη θλίψη από την κατάθλιψη είναι το πόσο καιρό διαρκεί και το πόσο επηρεάζει τη ζωή μας. Σύμφωνα με την 5η έκδοση του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου Ψυχικών Διαταραχών (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (American Psychiatric Association) – DSM-5 – η μείζων καταθλιπτική διαταραχή χαρακτηρίζεται από «επίμονα συναισθήματα θλίψης, κενού και απώλειας ενδιαφέροντος για καθημερινές δραστηριότητες, που διαρκούν τουλάχιστον δύο εβδομάδες και επηρεάζουν σημαντικά την καθημερινή λειτουργικότητα του ατόμου».

Επίμονη θλίψη: Σημάδια ότι ίσως χρειάζεσαι υποστήριξη

Αν νιώθεις θλίψη η οποία επιμένει για περισσότερο από δύο εβδομάδες και αναρωτιέσαι αν χρειάζεται να ζητήσεις βοήθεια, υπάρχουν κάποια σημάδια τα οποία μπορούν να αποτελούν ένδειξη ότι η θλίψη σου μπορεί να είναι κάτι περισσότερο. Μπορεί να χρειάζεται να απευθυνθείς σε έναν ψυχοθεραπευτή, αν μαζί με την επίμονη θλίψη, παρατηρείς τα εξής:

Απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης

Τα πράγματα που σου έδιναν χαρά – οι φίλοι, οι δραστηριότητες, ακόμη και το φαγητό ή η μουσική – μοιάζουν τώρα αδιάφορα – σαν να έχει σβήσει το χρώμα τους. Αν συνοδευτικά με τη θλίψη, δυσκολεύεσαι να βρεις ενδιαφέρον στο να κάνεις το οτιδήποτε ή να συναναστραφείς με τον οποιοδήποτε, μπορεί να είναι ένα σημάδι ότι βιώνεις κατάθλιψη.

Διαταραχές ύπνου

Δεν μπορείς να κοιμηθείς, ξυπνάς συνέχεια μέσα στη νύχτα ή κοιμάσαι πάρα πολύ. Ξυπνάς κουρασμένος και χωρίς ενέργεια, ακόμα κι αν έχεις κοιμηθεί αρκετά.

Αίσθημα αναξιότητας ή υπερβολικής ενοχής

Όταν η εσωτερική φωνή που σου λέει «Δεν είσαι αρκετός», «Φταις εσύ για όλα», γίνεται όλο και πιο σκληρή, και το αίσθημα ενοχής αυξάνεται και επαναλαμβάνεται, μπορεί επίσης να είναι σημάδι κατάθλιψης.

Αλλαγές στην όρεξη ή στο βάρος

Είτε δεν μπορείς να φας τίποτα είτε καταφεύγεις στο φαγητό για παρηγοριά – και στις δύο περιπτώσεις, νιώθεις ότι δεν ελέγχεις τη συμπεριφορά σου. Δες εδώ πώς οι αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες μπορούν να αποτελούν σημάδι κατάθλιψης.

Δυσκολία συγκέντρωσης και λήψης αποφάσεων

Μήπως τα απλά καθημερινά πράγματα – όπως να απαντήσεις σε ένα email ή να αποφασίσεις τι να μαγειρέψεις – μοιάζουν σαν βουνό; Αν σε καταβάλλει το κάθε τι, συνδυαστικά με τα παραπάνω, ενδεχομένως να χρειάζεσαι βοήθεια.

Αίσθημα απελπισίας

Νιώθεις ότι τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει, ότι δεν υπάρχει φως στο τούνελ – ίσως να έχεις σκεφτεί ότι δεν έχει νόημα να συνεχίσεις.

Αν αναγνωρίζεις τον εαυτό σου σε πολλά από τα παραπάνω, είναι σημαντικό να ξέρεις ότι δεν χρειάζεται να το περάσεις μόνος σου. Υπάρχουν λύσεις και, φυσικά, υπάρχει υποστήριξη.

Τι μπορείς να κάνεις

Αν νιώθεις επίμονη θλίψη, υπάρχουν μερικά πράγματα που μπορείς να κάνεις για να νιώσεις καλύτερα, όπως:

• Αναγνώρισε αυτό που σου συμβαίνει: Είναι εντάξει να μην είσαι καλά. Αν νιώθεις θλίψη, να ξέρεις πως δεν είσαι μόνος.
• Φρόντισε τον εαυτό σου: Προσπάθησε να τρως σωστά, ασκήσου και ξεκουράσου. Δώσε χρόνο στον εαυτό σου και – το σημαντικότερο, αναγνώρισε τις μικρές και μεγάλες σου επιτυχίες. Κάνεις ό,τι καλύτερο μπορείς!
• Δώσε προσοχή στο πώς νιώθεις: Όταν κάνεις μια δραστηριότητα που σου αρέσει, προσπάθησε να μένεις στο «εδώ και τώρα». Παρατήρησε πώς κάθε στάδιο αυτής της δραστηριότητας σου προσφέρει ικανοποίηση, ελπίδα, χαρά ή ανακούφιση από το άγχος. Μπορεί να είναι κάτι τόσο απλό όσο το να απολαμβάνεις τη διαδικασία του να φτιάξεις το φαγητό σου.
• Κράτα επαφή με τους ανθρώπους γύρω σου: Έλα σε επαφή με άτομα που νιώθεις κοντά σου, σύντροφο, φίλους, συγγενείς, γείτονες, συναδέλφους.
• Αναζήτησε τη βοήθεια ενός ειδικού, ειδικά αν η θλίψη επιμένει: Αν νιώθεις ότι μπορεί να αντιμετωπίζεις κατάθλιψη, το πρώτο βήμα είναι να μιλήσεις με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό, ειδικά αν τα συμπτώματα επιδεινώνονται ή επηρεάζουν την καθημερινότητά σου.

Η σημασία της έγκαιρης παρέμβασης

Όπως συμβαίνει με κάθε πρόβλημα υγείας, έτσι και με την ψυχική υγεία, όσο νωρίτερα ζητήσεις υποστήριξη, τόσο πιο αποτελεσματική είναι η παρέμβαση. Μελέτες δείχνουν ότι η έγκαιρη πρόσβαση σε ψυχολογική υποστήριξη μειώνει τον κίνδυνο χρόνιας κατάθλιψης και βελτιώνει σημαντικά την ποιότητα ζωής^[2]. Δεν χρειάζεται να περιμένεις να “φτάσεις στον πάτο” για να ζητήσεις βοήθεια. Το να πεις “Δεν είμαι καλά και χρειάζομαι στήριξη” είναι πράξη αυτοσεβασμού και αυτοφροντίδας!

Η θλίψη είναι μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας – αλλά δεν είναι προορισμένη να κρατάει για πάντα. Αν νιώθεις ότι κάτι μέσα σου έχει σταματήσει να λειτουργεί, μην το αγνοείς. Μίλα με έναν ειδικό, δώσε στον εαυτό σου χώρο και χρόνο, και θυμήσου: η υποστήριξη υπάρχει – και μπορεί να κάνει όλη τη διαφορά. Κάνε το πρώτο βήμα σήμερα!