Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν κάποια στιγμή στη ζωή τους κάποιο θέμα ψυχικής υγείας ή να γνωρίζουν κάποιον που να βιώνει κάτι αντίστοιχο. O τρόπος που κάποιος θα προσεγγίσει έναν συνάνθρωπο που διανύει μία δύσκολη ψυχικά περίοδο είναι ένας παράγοντας μεγάλης σημασίας. Πολλές φορές μπορεί να έχουμε κάθε διάθεση να βοηθήσουμε, όμως τελικά να καταφέρνουμε άθελά μας το αντίθετο, γι’ αυτό και θα δούμε παρακάτω μερικούς τρόπους συμπεριφοράς σε τέτοιες καταστάσεις και τι θα ήταν καλό να αποφεύγουμε αντίστοιχα.
Άκου ακόμη κι αν δεν καταλαβαίνεις
Η αλήθεια είναι ότι αν δεν είναι κανείς ειδικός ή αν δεν έχει βιώσει παρόμοια εμπειρία ο ίδιος, είναι κάπως δύσκολο να καταλάβει τί μπορεί να περνά κάποιος με κατάθλιψη ή αγχώδεις διαταραχές. Συχνά, τα πράγματα μας ακούγονται κάπως υπερβολικά ή παράλογα. Ας έχουμε όμως υπ’ όψιν ότι η ψυχική πραγματικότητα του καθενός είναι διαφορετική, επομένως καλό είναι να αποφεύγονται φράσεις όπως «υπάρχουν και χειρότερα», «μη στεναχωριέσαι/μην αγχώνεσαι», «μήπως υπερβάλλεις λίγο». Αντίθετα, μπορούμε να δείξουμε μια πιο υποστηρικτική στάση, λέγοντας φράσεις όπως «καταλαβαίνω ότι θα πρέπει να είναι δύσκολο αυτό που περνάς» ή «είμαι εδώ για σένα». Το πιο σημαντικό για κάποιον που δυσκολεύεται ψυχικά είναι η αποδοχή.
Άκου για να καταλάβεις, όχι για να απαντήσεις
Εφόσον το πιο σημαντικό σε μια τέτοια συζήτηση είναι το κλίμα αποδοχής και το άνοιγμα προς τις διαφορετικές μη οικείες εμπειρίες, η κατανόηση παίζει μεγαλύτερο ρόλο από την απάντηση. Πρέπει να έχουμε στο νου συνεχώς πως ένα άτομο που αποφασίζει να ανοιχτεί για ένα θέμα που αφορά την ψυχική του υγεία, μας εμπιστεύεται δείχνοντάς μας μια ιδιαίτερα ευάλωτη πλευρά. Και σε αυτή τη συμπεριφορά τον οδηγεί η έντονη επιθυμία να μοιραστεί το βάρος του, και όχι γιατί αναζητά λύση από εμάς. Μπορεί να έχουμε την πρόθεση να βοηθήσουμε, ωστόσο το να δίνουμε συμβουλές όταν δε μας έχουν ζητηθεί, μπορεί να πιέσει περισσότερο το άτομο που μοιράζεται κάτι σημαντικό με εμάς. Αν όμως ακούσουμε προσεκτικά τι έχει να μας πει, δείχνοντας αληθινό ενδιαφέρον και προσπάθεια να έρθουμε στη θέση του – αντί να καταστρώνουμε όσο μας μιλάει είτε σχέδια αντιμετώπισης είτε την κατάλληλη απάντηση – τότε αυτόματα η συζήτηση θα αλλάξει ποιοτικά και θα υπάρξει αληθινή εγγύτητα ανάμεσα στους συνομιλητές.
Μάθε τα όριά σου
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι όταν κάποιος αποφασίσει να μας μιλήσει για την ψυχική του υγεία, μπορεί να μοιραστεί όσες λεπτομέρειες θέλει, μέχρι εκεί που αισθάνεται άνετα. Το να ζητάμε παραπάνω στοιχεία ή να επιμένουμε να μάθουμε μια πληροφορία, ενώ αντιλαμβανόμαστε ότι αυτό είναι κάτι που ζορίζει το συνομιλητή μας μπορεί να χειροτερέψει την κατάσταση. Αντίθετα, είναι καλύτερα να πούμε κάτι όπως «καταλαβαίνω ότι σου είναι δύσκολο, δε χρειάζεται να πεις περισσότερα αν δεν είσαι έτοιμος/η». Επίσης, είναι σημαντικό να αποφύγουμε να κάνουμε διαγνώσεις ή να λέμε φράσεις όπως «δε φαίνεσαι καλά», «ο τάδε πρέπει να έχει κατάθλιψη» και να διατηρούμε μια πιο ουδέτερη γλώσσα. Οι διαγνώσεις πραγματοποιούνται αποκλειστικά στα πλαίσια συνεργασίας με επαγγελματία ψυχικής υγείας, και σε κάθε άλλη περίπτωση όχι μόνο δε χρησιμεύουν κάπου αλλά μπορεί να επιδεινώσουν μια κατάσταση.
Έχοντας όλα τα παραπάνω κατά νου, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μπορούμε να μιλάμε με κάποιον που αντιμετωπίζει κάποιο θέμα ψυχικής υγείας όπως ακριβώς θα μιλούσαμε με τον οποιονδήποτε για το οποιοδήποτε θέμα, αφού μια πιθανή ψυχική νόσος δεν καθορίζει το άτομο. Ωστόσο, σε μια κουβέντα συγκεκριμένα πάνω στην ψυχική υγεία κάποιου ή γενικότερα σε κάθε πολύ προσωπικό θέμα, δεν πρέπει να ξεχνάμε να δείχνουμε ευαισθησία, να είμαστε όσο πιο αυθεντικοί μπορούμε και να προσπαθούμε να αποκτάμε γνώσεις γύρω από αυτό το θέμα εάν δεν το γνωρίζουμε, διότι τελικά είναι μια πραγματικότητα που μας αφορά όλους έμμεσα ή άμεσα.
