Το FOMO, δηλαδή το λεγόμενο Fear of Missing Out, πρόκειται για ένα ζήτημα της σύγχρονης εποχής, που προκαλεί άγχος και δυσάρεστα συναισθήματα σε όσους το αντιμετωπίζουν. Πρόκειται για άγχος και δυσφορία σχετικά με το πώς οι άλλοι μπορεί να έχουν πιο ωραίες εμπειρίες από εσένα. Συνήθως το βλέπουμε πιο συχνά στα social media, αλλά σχετίζεται και με τον πραγματικό κόσμο, όπως σε κάποια έξοδο με τους φίλους σου που σου μιλάνε για τις διακοπές που πρόκειται να πάνε. Ας δούμε περισσότερα για το τι είναι το FOMO, και πώς μπορείς να το αντιμετωπίσεις.
Τι είναι το FOMO
Όπως αναφέραμε και παραπάνω, το ακρωνύμιο FOMO προέρχεται από τις λέξεις Fear Of Missing Out[1]. Πρόκειται για τον φόβο του να χάσεις κάτι ή να αφήσεις κάποια ευκαιρία να πάει χαμένη. Είναι ένα αρκετά δυσάρεστο και αγχωτικό συναίσθημα, που προκύπτει όταν νιώθεις ότι θα συμβεί κάτι αρκετά ενδιαφέρον κάπου αλλού, και εσύ θα το χάσεις. Η λέξη FOMO είναι επίσημα στο λεξικό της Οξφόρδης από το 2013.
Πώς να καταλάβεις αν αντιμετωπίζεις FOMO
Έχεις νιώσει ποτέ εκείνη τη μικρή (ή και μεγάλη) ζήλια όταν βλέπεις φωτογραφίες από κάποιο πάρτι, ένα ταξίδι ή μια όμορφη στιγμή που δεν έζησες; Ή εκείνο το αίσθημα ότι κάτι χάνεις, χωρίς να μπορείς ακριβώς να το εξηγήσεις; Αν ναι, τότε πιθανότατα βιώνεις FOMO.
Αν νιώθεις έτσι, να ξέρεις ότι δεν είσαι μόνος. Πολλοί άνθρωποι, ειδικά στη σημερινή ψηφιακή εποχή, βιώνουν το FOMO σε διάφορες μορφές, άλλοτε σαν μια στιγμιαία σκέψη και άλλοτε σαν μια εσωτερική πίεση που δεν λέει να φύγει.
Αιτίες που εμφανίζεται το FOMO
Ο άνθρωπος από τη φύση του είναι κοινωνικό ον. Από τα πρώτα στάδια της εξέλιξής μας, η αποδοχή και η συμμετοχή στην ομάδα ήταν ζωτικής σημασίας για την επιβίωση. Δεν είναι περίεργο λοιπόν που το αίσθημα της απόρριψης ή του «μένω απ’έξω» πονάει τόσο πολύ[2].
Σήμερα, όμως, δεν χρειάζεται να χάσεις κάτι σοβαρό για να νιώσεις έτσι. Αρκεί ένα story στο Instagram ή μια ανάρτηση με φίλους να διασκεδάζουν χωρίς εσένα. Ή ακόμη, και να περνούν χρόνο και στιγμές χωρίς να παρευρίσκεσαι σε αυτές, γιατί πιθανότατα δεν σου το επιτρέπουν ο χρόνος ή οι υποχρεώσεις σου. Και κάπως έτσι, αρχίζει να δημιουργείται μια αίσθηση κενού, απογοήτευσης ή ακόμα και ντροπής, σαν να μην είσαι «αρκετός» ή δεν κάνεις «αρκετά».
Επιπτώσεις του FOMO στην ψυχική υγεία
Μπορεί το FOMO να ακούγεται σαν μια μοντέρνα, «ινσταγκραμική» λέξη, αλλά στην πραγματικότητα, μπορεί να έχει βαθύτερες συνέπειες:
- Άγχος: Το συνεχές «σκρολάρισμα» για να δεις τι κάνουν οι άλλοι, σε αποσυντονίζει από την παρούσα στιγμή και αυξάνει το άγχος.
- Κατάθλιψη και μοναξιά: Όταν συγκρίνεις διαρκώς τη ζωή σου με τις τέλειες εικόνες των άλλων, είναι εύκολο να νιώθεις λίγος. Η αλήθεια όμως είναι ότι βλέπεις απλώς την επιμελημένη «βιτρίνα» τους, και όχι την πραγματικότητα[3].
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση: Το FOMO μπορεί να σε κάνει να αμφισβητείς την αξία και την αυτοεκτίμηση σου, ειδικά αν νιώθεις ότι δεν έχεις τόσες εμπειρίες, φίλους ή «περιπέτειες» όσο οι άλλοι.
Διάβασε ακόμη: Χαμηλή Αυτοεκτίμηση; Ολοκληρωμένος Οδηγός Αντιμετώπισης
Επιπτώσεις του FOMO στη συμπεριφορά
Το FOMO δεν μένει μόνο στο συναίσθημα. Μπορεί να οδηγήσει και σε συμπεριφορές που, στην ουσία, σε απομακρύνουν από τις δικές σου ανάγκες, όπως:
- Υπερφόρτωση κοινωνικών υποχρεώσεων: Λες “ναι” σε προσκλήσεις ακόμα κι όταν δεν έχεις διάθεση, απλά και μόνο επειδή φοβάσαι μην χάσεις κάτι σπουδαίο, ή από φόβο μήπως δε σε καλέσουν ξανά οι φίλοι σου.
- Ρίσκα που δεν σε εκφράζουν: Κάποιες φορές, ειδικά σε νεαρότερες ηλικίες, μπορεί να συμμετάσχεις σε δραστηριότητες που δεν σε αντιπροσωπεύουν, μόνο και μόνο για να «ανήκεις κάπου».
- Διάσπαση προσοχής: Είσαι στη δουλειά ή στο μάθημα, αλλά σκέφτεσαι τι κάνουν οι άλλοι, ή τι ανεβάζουν οι άλλοι στα social. Κι έτσι, χάνεις την επαφή με την πραγματικότητα.
- Αμελείς τον εαυτό σου: Η ανάγκη να είσαι συνεχώς online ή διαθέσιμος για τους άλλους, μπορεί να σου στερήσει τον ύπνο, τη σωστή διατροφή ή τη σωματική σου άσκηση[4].
Πώς να διαχειριστείς αποτελεσματικά το FOMO
Tο FOMO δεν είναι μια παροδική τάση. Είναι ένα υπαρκτό ψυχολογικό φαινόμενο που μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τη διάθεση, τη σχέση σου με τον εαυτό τους και τους άλλους, και ως αποτέλεσμα και την ποιότητα της ζωής σου. Αν πιάνεις τον εαυτό σου να συγκρίνεται συνεχώς, να νιώθεις ότι κάτι λείπει ή ότι μένεις «εκτός», ίσως είναι ώρα να κοιτάξεις αυτό το συναίσθημα λίγο πιο προσεκτικά. Για να μπορέσεις να το αντιμετωπίσεις, ακολούθησε τα εξής:
Παρατήρησε πώς νιώθεις
Το πρώτο βήμα είναι να παρατηρήσεις και να ονομάσεις αυτό που βιώνεις. Μήπως νιώθεις ένα ανεξήγητο άγχος όταν δεν είσαι online; Μήπως κάθε φορά που βλέπεις stories ή posts από φίλους, αισθάνεσαι ότι η δική σου ζωή είναι «λίγη» ή «βαρετή»; Αν ναι, τότε ίσως έχει έρθει η στιγμή να αναγνωρίσεις ότι το FOMO είναι παρών, και αυτό είναι ήδη ένα πολύ σημαντικό βήμα.
Βάλε ένα μικρό φρένο στην χρήση των social media
Μπορεί τα social media να είναι μέρος της δουλειάς σου ή της καθημερινότητας σου, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να τα αφήσεις να σε καθορίζουν. Δοκίμασε να βάλεις ένα πρόγραμμα. Αφιέρωσε συγκεκριμένες ώρες για τα social και απέφυγε την χρήση τους το πρωί ή πριν τον ύπνο. Μικρές παύσεις μπορούν να φέρουν μεγάλες αλλαγές στην ψυχική σου υγεία[5].
Μετατόπιση σκέψης από τη σύγκριση στην ευγνωμοσύνη
Όταν εστιάζεις μόνο σε όσα δεν έχεις, είναι πολύ εύκολο να νιώσεις απογοήτευση ή μειονεξία. Δοκίμασε, αντίθετα, να στρέψεις το βλέμμα σου σε όσα έχεις ήδη πετύχει και σε όσα σε γεμίζουν. Η ευγνωμοσύνη για τα μικρά καθημερινά πράγματα, όπως μια καλή παρέα, ένα φλιτζάνι καφέ, λίγος ήλιος, μπορεί να αλλάξει τελείως την οπτική σου.
Φτιάξε ένα «υγιές» ψηφιακό περιβάλλον
Θυμήσου ότι μπορείς να επιλέξεις τι βλέπεις. Τα social σου δίνουν πια πολλές δυνατότητες- μπορείς να φιλτράρεις περιεχόμενο, να αποφεύγεις άτομα που σε κάνουν να νιώθεις άβολα και να ακολουθείς λογαριασμούς που σου φέρνουν χαρά, έμπνευση και ηρεμία. Κάνε τα social media σύμμαχο σου, και όχι απειλή.
Στρέψου στις αυθεντικές σχέσεις και αυτές που σου δίνουν χαρά
Όσο περισσότερο απομονώνεσαι, τόσο περισσότερο χώρο δίνεις στο FOMO. Η επαφή με ανθρώπους που σε αγαπούν και σε αποδέχονται όπως είσαι λειτουργεί προστατευτικά. Οργάνωσε μια βόλτα, ένα τηλεφώνημα, μια συνάντηση με φίλους ή οικογένεια. Αν δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή κάποιος κοντά σου, σκέψου να συμμετάσχεις σε μια ομάδα, όπως για παράδειγμα εθελοντισμού, χορού, γιόγκα, ή ό,τι ταιριάζει στα ενδιαφέροντα σου. Οι αυθεντικές συνδέσεις θα σε γεμίσουν και θα σε θωρακίσουν απέναντι σε όσα σου δημιουργούν δυσφορία.
Αν χρειαστεί, ζήτησε βοήθεια
Το FOMO δεν είναι απλώς «κακοκεφιά». Μπορεί να είναι ένδειξη βαθύτερων συναισθημάτων, όπως άγχος, θλίψη ή χαμηλή αυτοεκτίμηση. Αν νιώθεις ότι η δυσφορία επιμένει ή επηρεάζει την καθημερινότητα σου, μπορεί να σε βοηθήσει να μιλήσεις με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας. Μέσα από την ψυχοθεραπεία, μπορείς να ανακαλύψεις τι κρύβεται πίσω από αυτή την ανάγκη για «συνεχή σύνδεση» και να βρεις πιο υγιείς τρόπους να συνδεθείς πρώτα απ’ όλα με τον εαυτό σου.
Μην ξεχνάς: Η ζωή σου δεν μετριέται σε likes, views ή στιγμές που νιώθεις ότι χάνεις. Μετριέται σε στιγμές που σε γεμίζουν, σχέσεις που σε αγκαλιάζουν και επιλογές που σε εκφράζουν. Δώσε χώρο στον εαυτό σου να ζήσει τη δική του ιστορία, όχι τη σύγκριση με τις ζωές των άλλων. Ζήτα σήμερα τη στήριξη που έχεις ανάγκη και δες τη ζωή σου να αλλάζει προς το καλύτερο!
Πηγές
[1] Przybylski, A. K., Murayama, K., DeHaan, C. R., & Gladwell, V. (2013). Motivational, emotional, and behavioral correlates of fear of missing out. Computers in Human Behavior, 29(4), 1841–1848.
[2] Alt, D., & Boniel‑Nissim, M. (2018). Parent–Adolescent communication and problematic Internet use: The mediating role of fear of missing out (FoMO). Journal of Family Issues, 39(8), 2447–2469.
[3] Gao, B., Shen, Q., Luo, G., & Xu, Y. (2023). Why mobile social media‑related fear of missing out promotes depressive symptoms? The roles of phubbing and social exclusion. BMC Psychology, 11, 189.
[4] Woods, H. C., & Scott, H. (2016). #Sleepyteens: Social media use in adolescence is associated with poor sleep quality, anxiety, depression and low self-esteem. Journal of Adolescence, 51, 41–49.
[5] Young, J., et al. (2018). No more FOMO: Limiting social media decreases loneliness and depression. Journal of Social and Clinical Psychology, 37(10), 751–768.
