Ενώσαμε τις δυνάμεις μας με τις Εκδόσεις Κλειδάριθμος και δημιουργήσαμε μια ενότητα γνώσεων και συμβουλών γύρω από την ψυχική υγεία και ευεξία προσβάσιμη σε όλες και όλους.
Αυτόν τον μήνα, αλλάζουμε σελίδα με το βιβλίο Το σώμα δεν ξεχνά του Bessel van der Kolk M.D. , που έχει αποσπάσει διθυραμβικές κριτικές.
Η επίδραση του ψυχικού τραύματος είναι βαθιά και περίπλοκη, εγείροντας κρίσιμες ερωτήσεις που αξίζει να εξερευνήσουμε: Πώς το σώμα μας αποθηκεύει τις μνήμες των τραυματικών εμπειριών και πώς αυτή η διαδικασία επηρεάζει την καθημερινότητά μας; Γιατί είναι τόσο δύσκολο να ξεπεράσουμε τις τραυματικές εμπειρίες; Ποιες είναι οι μέθοδοι θεραπείας; Ποιες είναι οι βασικές ερωτήσεις που πρέπει να κάνετε στον εαυτό σας κατά την επιλογή κατάλληλου θεραπευτή για εσάς; Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα δίνονται στο βιβλίο Το σώμα δεν ξεχνά του Bessel van der Kolk.
Ο Bessel van der Kolk αναλύει ποικίλους τύπους ψυχικού τραύματος, επικεντρώνοντας την προσοχή του στη Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (PTSD). Αυτή η διαταραχή προκύπτει από σοβαρά γεγονότα, όπως πόλεμοι και σεξουαλική κακοποίηση. Επίσης, αναδεικνύει το αναπτυξιακό τραύμα, που σχετίζεται με πρώιμες εμπειρίες κακοποίησης ή παραμέλησης στην παιδική ηλικία, και τις μακροχρόνιες επιπτώσεις του στην ψυχική υγεία. Αναφέρεται σε διάφορες αιτίες που μπορεί να προκαλέσουν ψυχικό τραύμα, όπως:
- Βία
- Κακοποίηση
- Παραμέληση
- Απώλεια αγαπημένων προσώπων
- Χωρισμός
- Χρόνια ασθένεια
- Σοβαρά ατυχήματα
- Πόλεμος
- Φυσικές καταστροφές
Ο συγγραφέας εξετάζει πώς οι τραυματικές εμπειρίες επηρεάζουν τη λειτουργία του εγκεφάλου και του σώματος. Ιδιαίτερα, εστιάζει στη σύνδεση ανάμεσα στο ψυχικό τραύμα και τις σωματικές εκδηλώσεις του, αναδεικνύοντας τη σημασία της κατανόησης αυτής της σχέσης για τη διαδικασία επούλωσης. Όταν βιώνουμε τραυματικές καταστάσεις, η αμυγδαλή, η περιοχή του εγκεφάλου που ανιχνεύει απειλές, ενεργοποιείται ως «ανιχνευτής καπνού». Σε άτομα με PTSD, αυτή η περιοχή γίνεται υπερευαίσθητη, προκαλώντας υπερβολικές αντιδράσεις σε καθημερινά ερεθίσματα, όπως άγχος, πανικό, αγωνία, φόβο χωρίς να υπάρχει προφανής λόγος που να συνδέεται με κάποιο απειλητικό γεγονός.
Το τραύμα δημιουργεί μια μόνιμη αίσθηση ανασφάλειας, εμποδίζοντας το άτομο να νιώσει ασφάλεια στο ίδιο του το σώμα, καθώς οι ορμόνες του στρες προκαλούν σωματικά προβλήματα όπως διαταραχές ύπνου και πονοκεφάλους, χρόνιο πόνο στην πλάτη, γαστρεντερικές ενοχλήσεις. Οι απωθημένες τραυματικές μνήμες μπορούν να επανεμφανιστούν με ασυνείδητο τρόπο στο παρόν, επηρεάζοντας την καθημερινότητα και τις σχέσεις. Η διαδικασία της επούλωσης απαιτεί την ανάκτηση του ελέγχου και την ικανότητα διαχείρισης των συναισθημάτων, με τον λογικό εγκέφαλο να βοηθά στην αναγνώριση των συναισθηματικών προκλήσεων, αλλά χωρίς να μπορεί να αλλάξει τα συναισθήματα αυτά. Η αυτεπίγνωση, μέσω της ενεργοποίησης του εγκεφαλικού φλοιού, είναι καθοριστική για την παρατήρηση και την αίσθηση των εσωτερικών διεργασιών, δημιουργώντας ένα αίσθημα ασφάλειας. Επιπλέον, η ρύθμιση της αναπνοής είναι σημαντική για την αντιμετώπιση της υπερδιέγερσης, ενώ η αποδοχή των συναισθημάτων αντί της αποφυγής τους αποτελεί βασικό βήμα στην πορεία προς την επούλωση.
Μια άλλη σημαντική πτυχή του ψυχικού τραύματος είναι η δυσκολία των ατόμων να ζήσουν στο παρόν, λόγω των επαναλαμβανόμενων αναμνήσεων του παρελθόντος. Αυτή η κατάσταση μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματική αποσύνδεση από τον εαυτό, το σώμα και το περιβάλλον, καθιστώντας τη ζωή πιο δύσκολη, οδηγώντας το άτομο σε ένα περιβάλλον απομόνωσης. Οι υγιείς, υποστηρικτικές σχέσεις προσφέρουν όχι μόνο σωματική αλλά και ψυχολογική προστασία, διευκολύνοντας τη διαδικασία διαχείρισης των τραυματικών εμπειριών. Η θεραπεία του τραύματος δεν είναι μόνο μια προσωπική διαδικασία αλλά απαιτεί και κοινωνική στήριξη (κυρίως, οικογένεια και φίλοι).
Αν και θεραπείες όπως η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία μπορούν να προσφέρουν ανακούφιση, η πλήρης θεραπεία του τραύματος απαιτεί μια βαθύτερη σύνδεση με το παρόν και το σώμα. Ο Van der Kolk προτείνει τη χρήση πρακτικών νευροανάδρασης και ενσυνειδητότητας, όπως η γιόγκα και ο διαλογισμός. Αναφέρεται όμως και στα οφέλη της σωματικής ψυχοθεραπείας, της συστημικής οικογενειακής ψυχοθεραπείας, της ψυχανάλυσης αλλά και εναλλακτικών ψυχοθεραπευτικών προσεγγίσεων όπως ψυχοθεραπεία μέσω τέχνης και θεραπεία μέσω θεάτρου (Δραματοθεραπεία).
4 Λόγοι για να διαβάσετε το Το σώμα δεν ξεχνά
- Ανακαλύπτετε πώς οι τραυματικές εμπειρίες έχουν διαμορφώσει τη ζωή σας και τις αντιδράσεις σας.
- Εξερευνάτε τη σύνθετη σχέση μεταξύ της ψυχής, του σώματος και του νου.
- Ανακαλύπτετε αποτελεσματικές στρατηγικές που μπορούν να σας βοηθήσουν στη διαχείριση/αφομοίωση του ψυχικού τραύματος.
- Κατανοείτε τη δύναμη της κοινωνικής υποστήριξης στην επούλωση του ψυχικού τραύματος.
Ποιοι θα ωφεληθούν από το βιβλίο και με ποιο τρόπο;
- Άτομα που έχουν βιώσει ψυχικό τραύμα θα βρουν χρήσιμες μεθόδους για να κατανοήσουν και να επεξεργαστούν τις εμπειρίες τους, αλλά και να αντιληφθούν τους λόγους που χρειάζονται υποστήριξη από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας για να επεξεργαστούν/επιλύσουν το ψυχικό τραύμα.
- Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας, όπως ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, εκπαιδευτικοί, ψυχίατροι και ψυχοθεραπευτές, θα εμβαθύνουν περισσότερο τις γνώσεις τους για το ψυχικό τραύμα και θα διαβάσουν διαφορετικές μελέτες περίπτωσης με τρόπους παρέμβασης από τον ψυχίατρο Bessel van der Kolk.
Θεωρώ ότι το βιβλίο αυτό αναδεικνύει την άρρηκτη σχέση μεταξύ σώματος, ψυχής και νου. Ο κάθε άνθρωπος που έχει βιώσει κάποιο ή κάποια τραυματικά γεγονότα θέτει σε εφαρμογή μηχανισμούς επιβίωσης για να διαχειριστεί τον ψυχικό πόνο που προκαλεί η αναβίωση του ψυχικού τραύματος, όταν αυτή έρχεται ως flashback. Το παρελθόν καταφέρνει να «στοιχειώσει» το παρόν των ατόμων που βίωσαν το τραυματικό γεγονός με αποτέλεσμα να βρίσκεται σε μια διαρκή κατάσταση φυγής και πάλης. Το σώμα θυμάται τις αντιδράσεις των έντονων συναισθημάτων που προκλήθηκαν από το τραυματικό γεγονός –όταν το ψυχικό τραύμα δεν έχει επιλυθεί– σε σημείο που ακόμα και αν το άτομο έχει απωθήσει τραυματικά του βιώματα, το σώμα του να του το θυμίζει π.χ., κρίσεις πανικού, αποπροσωποποίηση, αποπραγματοποίηση κλπ. Μέσα από αυτό το βιβλίο γίνεται κατανοητός ο τρόπος που το παρελθόν έρχεται στο παρόν και επηρεάζει τη λειτουργικότητα του ατόμου. Είναι ένα βιβλίο το οποίο μπορεί να κινητοποιήσει ένα άτομο που έχει βιώσει το ψυχικό τραύμα και να το ωθήσει να αναζητήσει επαγγελματική βοήθεια, καθώς αναδεικνύει τρόπους επεξεργασίας και αφομοίωσης του ψυχικού τραύματος.
