Το ρητό «νοῦς ὑγιής ἐν σώματι ὑγιεῖ» είναι γνωστό σε όλους μας. Ήδη από την αρχαιότητα μεγάλοι φιλόσοφοι μιλούσαν για τη «θεραπεία του νου» ως τρόπο να αντιμετωπιστούν σοβαρές ασθένειες. Σήμερα, με την εξέλιξη της επιστήμης πολλοί διαφορετικοί κλάδοι όπως η ιατρική, οι νευροεπιστήμες, η βιολογία, η ψυχολογία ερευνούν στενά το πώς η σωματική μας κατάσταση επηρεάζεται από την ψυχολογική μας διάθεση και vice versa. Είναι ένα ζήτημα που έχει αποκτήσει μεγάλο ενδιαφέρον και είναι γενικώς αποδεκτό το ότι μια ισορροπημένη ψυχολογική κατάσταση συνδέεται άρρηκτα με τη σωματική υγεία και ευεξία.
Η ψυχολογία αλληλοεξαρτάται με την πορεία μιας ασθένειας. Σε πολλές χρόνιες ασθένειες όπως ο καρκίνος, η σκλήρυνση κατά πλάκας, οι καρδιοπάθειες, η κάθε μορφής αναπηρία, ακόμα και τα αυτοάνοσα προβλήματα και οι σοβαροί τραυματισμοί, τα συναισθήματα που κυριαρχούν είναι το άγχος, η ανησυχία, ο φόβος καθώς και η διατάραξη της φυσιολογικής ζωής του ατόμου. Η διατήρηση της καλής ψυχολογίας του ασθενούς κρίνεται αναγκαία σε τέτοιες περιπτώσεις. Είναι σημαντική η παράλληλη ψυχολογική υποστήριξη που παρέχεται στον ασθενή ώστε να ανταπεξέλθει συναισθηματικά στο στρες που γεννιέται, να επαναπροσδιορίσει τους στόχους του και να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα. Σε πολλές περιπτώσεις η βελτίωση, ακόμη και η ανάρρωση από μια σωματική νόσο είναι αποτέλεσμα συνδυασμού χορήγησης της σωστής θεραπείας και διατήρησης της ψυχικής ηρεμίας.
Υπάρχουν μαρτυρίες ανθρώπων, των οποίων οι ασθένειες είχαν καλύτερη πρόγνωση επειδή μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση τους με αποδοχή αντί να παραμείνουν σε άρνηση, να συμφιλιωθούν με τις νέες συνθήκες που τους επέβαλλε η ασθένεια (λήψη φαρμακευτικής αγωγής, ελάττωση προηγουμένων συνηθειών, κλπ.), και έτσι να αισθάνονται πιο ήρεμοι μες την καθημερινότητά τους. Η ψυχολογική διάθεση είναι πολύ φυσικό να επηρεαστεί στο άκουσμα της διάγνωσης μιας ασθένειας. Επέρχεται μια σημαντική απώλεια, αυτή της υγείας, που επιφέρει μεγάλες αλλαγές στους τομείς της ζωής του ασθενούς, ανάλογα με τη σοβαρότητά της νόσου. Ακόμη και με ένα απλό κρυολόγημα, νιώθουμε πιο ανήμποροι και ευάλωτοι, λιγότερο ευδιάθετοι και πιο ευερέθιστοι. Φανταστείτε κάποιον που αντιμετωπίζει μια κρίσιμη ασθένεια.
Το σώμα μας είναι το προσωπικό μας καταφύγιο
Το σώμα μας, μας προστατεύει και μας δίνει τη δυνατότητα να κάνουμε οτιδήποτε, να κινηθούμε, να εργαστούμε, να ταξιδέψουμε. Συνεπώς, μια αδυναμία του σώματος έχει άμεσες επιπτώσεις στην ψυχολογική μας κατάσταση. Όμως, ισχύει και το αντίστροφο. Μια καλή ψυχολογία μπορεί να αποτελέσει κλειδί στην αντιμετώπιση σοβαρών σωματικών ασθενειών. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι ο ασθενής πρέπει να καταπιέται να αισθανθεί θετικά όταν σωματικά δεν δύναται. Η ψυχολογία αφορά και τον τρόπο που ο καθένας προσεγγίζει μια κατάσταση, όπως η αισιοδοξία που εκφράζει, ο τρόπος συμπεριφοράς που ακολουθεί, οι σκέψεις στις οποίες εστιάζει.
Για παράδειγμα, ίσως να μην είναι εφικτό να συνεχίσει ένας ασθενής την καθημερινή εργασία του, όμως μπορεί στη διάρκεια της θεραπείας του να φυτέψει λίγα λουλούδια στον κήπο του, να διαβάσει ένα ωραίο βιβλίο ή να ακούσει μουσική. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να προσπαθήσει ο ασθενής να διατηρήσει την καλή του διάθεση, γεμίζοντας το χρόνο του με πρόσωπα που αγαπά και δραστηριότητες που απολαμβάνει. Όλες οι επιλογές που συνειδητά κάνουμε για να βελτιώσουμε την διάθεσή μας ίσως να μην επιφέρουν την πλήρη αντιμετώπιση μιας σωματικής νόσου αλλά αναμφισβήτητα θα μειώσουν τον αρνητικό αντίκτυπο της.
Ένας ακόμα πολύ σημαντικός παράγοντας είναι η θετική σκέψη και οπτική. Η μεμψιμοιρία, η αποφυγή, η άρνηση, ο θυμός, η αυτομομφή, είναι στάσεις που δεν ευνοούν αλλά επιδεινώνουν την εξέλιξη μιας σωματικής ασθένειας. Είναι δύσκολο αλλά πολύ σημαντικό να καταφέρει ο ασθενής να αποδεχθεί την νέα κατάσταση. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι μέσω των οποίων μπορεί να το επιτύχει αυτό. Το να μελετήσει και να μάθει παραπάνω για την ασθένεια του, να συζητήσει ανοιχτά τις ανησυχίες του με το γιατρό του και τους κοντινούς του ανθρώπους, να απευθυνθεί σε ομάδες αυτοβοήθειας και να γνωρίσει ανθρώπους που αντιμετωπίζουν την ίδια ασθένεια ή δυσκολία και να ακούσει παρόμοιες εμπειρίες, να απευθυνθεί σε κάποιο ψυχολόγο, είναι κάποιοι πολύ βοηθητικοί τρόποι.
Το βίωμα μιας σοβαρής σωματικής ασθένειας είναι αδιαμφισβήτητα ίσως ένα από τα πιο δύσκολα που μπορεί να αντιμετωπίσει κάποιος στη διάρκεια της ζωής του. Ένας σπουδαίος παράγοντας που θα βοηθήσει ψυχολογικά τον ασθενή είναι τα αισθήματα αγάπης, κατανόησης, ενσυναίσθησης και φροντίδας που θα λάβει από τους κοντινούς του ανθρώπους. Επίσης, το σύστημα υγείας οφείλει να μεριμνά για την παροχή ψυχολογικής υποστήριξης σε νοσούντες. Μα πάνω από όλα, το πιο σημαντικό επίτευγμα θα είναι ο ίδιος ο ασθενής να καταφέρει επιδεικνύοντας αυτοσεβασμό και αυτογνωσία να διατηρήσει την ψυχραιμία, αισιοδοξία και ελπίδα του για μια αίσια ανάρρωση.
