Μια εναλλακτική ματιά στη ΔΕΠΥ: Νέοι δρόμοι στην αντιμετώπισή της

Τι είναι η Διάσπαση Προσοχής;

Η ΔΕΠΥ είτε αναφερόμαστε στη νευροαναπτυξιακή διαταραχή, είτε στην σύγχρονη τάση της ανάλωσης της προσοχής μας σε σύντομα ερεθίσματα αποτελεί μία απαιτητική κατάσταση για τον άνθρωπο η οποία περιγράφεται από έντονο στρες, αδυναμία συγκέντρωσης, ανεξέλεγκτο και δύσκολα διαχειρίσιμο συναίσθημα, σύγχυση στην αυτοεικόνα και τη διαμόρφωση ταυτότητας. Αυτές οι δυσκολίες επιδρούν στην συνολική ποιότητα ζωής.

Η καταγωγή της Διάσπασης Προσοχής

Η Διάσπαση Προσοχής συνήθως ερμηνεύεται ως μία διαταραχή που οφείλεται στην συνδεσμολογία του εγκεφάλου. Αυτή η οπτική όμως αφαιρεί τον άνθρωπο από το περιβάλλον που επιδρά σε αυτόν καθιστώντας τον απλώς ελαττωματικό. Μία οπτική με μεγαλύτερο βάθος υποστηρίζει, ότι η διάσπαση δεν είναι κάτι τόσο απλό αλλά μία σύμπλοκη συνθήκη η οποία καθορίζεται από τη βιολογία μας, τον τρόπο που μεγαλώσαμε, το οικογενειακό και φυσικό περιβάλλον, τις κοινωνικές συνθήκες μέσα στις οποίες αναπτυχθήκαμε και την κουλτούρα της εποχής. Προέκταση αυτής της οπτικής είναι η σκέψη, ότι άνθρωπος δεν είναι απλώς επαρκής ή ελαττωματικός αλλά μία δυναμική οντότητα η οποία ανάλογα με τις δυνάμεις που επιδρούν σε αυτόν ανθίζει ή μαραίνεται. Κάτω από αυτό το πρίσμα δεν συζητάμε για μία μη αναστρέψιμη ασθένεια αλλά για ένα μπλοκάρισμα στην ψυχολογική μας ανάπτυξη. Τα καλά νέα είναι, ότι διευρύνοντας το χώρο για την ανάπτυξη μας είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε τα συμπτώματα της και να αποδράσουμε από τους φαύλους κύκλους ανησυχίας και ψυχικού πόνου στους οποίους μπαίνουμε εξαιτίας της Διάσπασης.

Το νόημα της Διάσπασης Προσοχής

Σκεφτείτε έναν μαθητή ο οποίος μεγαλώνει σε ένα συγκρουσιακό περιβάλλον καθώς οι γονείς του πλήττονται από πολλούς στρεσογόνους παράγοντες είτε προσωπικούς είτε οικονομικούς οι οποίοι τους καθηλώνουν. Το βράδυ οι γονείς του τσακώνονται, ένας από τους δύο γονείς αποσύρεται, ο άλλος γονιός μένει ανήμπορος και βυθίζεται στη λύπη. Δεν είναι μία εικόνα επιστημονικής φαντασίας αλλά μία μόνο σκηνή από ένα έργο που παίζεται αρκετά συχνά στις οικογένειες που βλέπουμε. Ένα έργο που βγάζει βία και απελπισία. Την άλλη μέρα ο μαθητής δεν μπορεί να συγκεντρωθεί στο σχολείο επομένως ο διδάσκων/διδάσκουσα με βεβαιότητα βάζει την ετικέτα: “Αυτό το παιδάκι είναι ΔΕΠΥ”. Στην προκειμένη περίπτωση τί είναι αυτό που αποσπά τον μαθητή; Ο κακώς πλασμένος εγκέφαλος του; Μήπως απλά έχει το μυαλό του άλλου; Σε κάτι που είναι σημαντικότερο για εκείνον. Στην υγεία και τη δυσκολία του οικογενειακού του περιβάλλοντος το οποίο με τη σειρά του επηρεάζεται από άλλους εξωτερικούς παράγοντες όπως το επαγγελματικό ή το κοινωνικό πλαίσιο που το περιστοιχίζει. Το νόημα των συμπτωμάτων βρίσκεται στο σκοπό που εξυπηρετούν. Ένας άνθρωπος μπορεί να δυσκολεύεται να συνδεθεί και να συγκεντρωθεί γιατί κάτι σημαντικότερο και δύσκολο του συμβαίνει. Όχι γιατί είναι ελαττωματικά κατασκευασμένος. Μπορεί να αποσυνδέεται γιατί δεν μπορεί να αντέξει συναισθήματα δυσφορίας. Υπάρχουν πολλές εξηγήσεις και νοήματα που για να δοθούν πρέπει να μελετήσουμε από κοντά κάθε συγκεκριμένο άνθρωπο. Αυτό που έχουμε να κάνουμε στη συνέχεια είναι αφού παρακολουθήσουμε τα συμπτώματα να δούμε πώς μπορούμε ουσιαστικά να δράσουμε ώστε να αναδιαμορφώσουμε τις συνθήκες που τα πυροδοτούν και να μην παραιτηθούμε λόγω μιας “μη αναστρέψιμης διάγνωσης”.

“Αυτό το παιδάκι είναι ΔΕΠΥ”

Αυτή είναι μία έκφραση η οποία ακούγεται πολύ συχνά μέσα σε κέντρα θεραπειών ή σε σχολεία. Είναι μία υπεραπλούστευση η οποία έχει μέσα κίνδυνο. Κανένα παιδί δεν είναι ‘’ΔΕΠΥ’’, κανένας θεραπευόμενος δεν είναι “Κατάθλιψη’’ ή “Διπολική”. Κανένας άνθρωπος δεν θα έπρεπε να ταυτοποιείται μέσω ενός χαρακτηριστικού ή μίας δυσκολίας του, γιατί έτσι του στερείται η δυνατότητα να είναι όλες οι εκπληκτικές ταυτότητες που κρύβονται μέσα στον προσωπικό του πλούτο.

Θεραπεία και βελτίωση της Διάσπασης Προσοχής

Τα συμπτώματα της Διάσπασης Προσοχής είναι πολυάριθμα και ποικίλουν σε μορφή και ένταση. Επίσης πολύ συχνά είναι παρόντα και στην ενήλικη ζωή. Ανάλογα με το νόημα των συμπτωμάτων της και λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες που τα παράγουν, είναι δυνατό με δημιουργικότητα να παράξουμε λύσεις και να διαμορφώσουμε συνθήκες για την βελτίωση τους. Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις, ότι μέσω της αλληλεπίδρασης γονέων και παιδιού και των θεραπευτικών παρεμβάσεων σε αυτή τη σχέση είναι εφικτό να σημειωθούν βελτιώσεις.

Συμβουλες για γονείς:

Παροχή κλίματος αποδοχής και άνευ όρων ενδιαφέροντος

Συχνά τα παιδιά με συμπτώματα διάσπασης προσοχής χρειάζονται περισσότερη προσπάθεια ώστε να πετύχουν έργα στα οποία άλλα παιδιά τα καταφέρνουν με μεγαλύτερη ευκολία καθώς εκτός από την επίτευξη του έργου, έχουν να διαχειριστούν μία δίνη συναισθημάτων που συνοδεύει την κάθε τους κίνηση. Ο γονιός οφείλει να αποσυνδέσει την έννοια της επίτευξης και της επίδοσης από την αίσθηση αξίας του εαυτού στο μυαλού του παιδιού μέσω της παροχής νοιαξίματος και ενδιαφέροντος πάντοτε ανεξάρτητα από το αν το παιδί κατάφερε η απέτυχε στην εκάστοτε διαδικασία. Με αυτό τον τρόπο σταδιακά ο πανικός του παιδιού μειώνεται και δίνεται χώρος στην έκφραση των πραγματικών του δυνατοτήτων.

Παροχή Ασφαλούς Δεσμού με τον Ενήλικα

Τα παιδιά με διάσπαση συχνά βιώνουν τον πανικό, ότι η σχέση με τους γονείς του μπορεί να διαταραχθεί λόγω των “κακών” συμπεριφορών η χαρακτηριστικών τους χτίζοντας σταδιακά μία αρνητική αντίληψη για τον εαυτό τους. Έτσι λοιπόν ο γονιός έχει να πάρει ευθύνη για την δημιουργία ασφαλούς δεσμού με το παιδί προσκαλώντας το στη σχέση κάνοντας το να νιώσει αποδεκτό. Έχει να αποφεύγει την κριτική ώστε να μειώσει την ντροπή και την ενοχή που νιώθει το παιδί. Έχει να διαχειριστεί τον δικό του θυμό και να ελέγχει τον εαυτό του ώστε να μην ξεσπά στο παιδί όταν οι στιγμές και οι τριβές είναι έντονες. Με αυτό τον τρόπο το παιδί δεν θα νιώσει, ότι απειλείται η σχέση και ο δεσμός με τον γονέα.

Ενίσχυση αυτονομίας

Δεν είναι λίγες οι φορές που οι γονείς απορροφημένοι από την αίσθηση, ότι η καθημερινότητα “πρέπει να κυλήσει” γίνονται αυταρχικοί ή εκτελούν υποχρεώσεις του παιδιού για λογαριασμό του. Με αυτόν τον τρόπο καλύπτεται μία πρόσκαιρη υποχρέωση ωστόσο βαθμιαία χτίζεται η αντίληψη του παιδιού, ότι “δεν είμαι αρκετά ικανός ώστε να φέρω εις πέρας τις υποχρεώσεις μου”. Δεν πρέπει να ξεχνάει κανένας γονέας, ότι ο χειρισμός οποιασδήποτε κατάστασης δεν στοχεύει μόνο στην ομαλή ροή της καθημερινότητας αλλά στη διαμόρφωση μίας προσωπικότητας η οποία θα κληθεί μελλοντικά να αναλάβει την ευθύνη της ύπαρξης της. Όταν δοθεί στο παιδί αυτονομία μέσα σε κλίμα αποδοχής και ασφάλειας τότε θα απελευθερωθεί η ενεργητικότητα, το εσωτερικό κίνητρο και η δυνατότητα του να ρυθμίζει τις προτεραιότητες του.

Προσωπική εξέλιξη & Αυτογνωσία

Ένας τρόπος να χειριστεί κάποιος τη διάσπαση προσοχή του παιδιού του με σίγουρα αποτελέσματα είναι να αναλάβει το έργο της προσωπικής του ανάπτυξης και της δημιουργίας ενός υγιούς θετικού οικογενειακού περιβάλλοντος. Ο γονιός που δομεί την ταυτότητά του δια βίου αποτελεί πηγή έμπνευσης για το παιδί αλλά και εγγύηση, ότι η αλλαγή και η κατεύθυνση προς το καλύτερο, ό,τι και να σημαίνει αυτό για τον κάθε άνθρωπο είναι κάτι εφικτό και ρεαλιστικό.

Συμπεράσματα

Το παρόν άρθρο σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να καταδείξει όλο το εύρος των θεμάτων που αφορούν την Διάσπαση Προσοχής. Είναι μία σύντομη προσπάθεια να φωτιστεί η σκέψη, ότι η διάσπαση δεν είναι απλώς μία ασθένεια του εγκεφάλου αλλά μία πολυπαραγοντική συνθήκη με έντονες συναισθηματικές προεκτάσεις η οποία με τον κατάλληλο χειρισμό και τη βοήθεια ενημερωμένων ειδικών μπορεί να βελτιωθεί ακόμα και να θεραπευθεί. Ένα τεράστιο κομμάτι για το οποίο θα γίνει λόγος στο επόμενο άρθρο είναι η μορφή που παιρνει στην ενήλικη ζωή, το πώς η σχέση μας με τον κυβερνοχώρο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πολλαπλασιάζουν την παρουσία της ΔΕΠΥ και το τί μπορούν να κάνουν οι ενήλικες που πλήττονται από αυτήν για να καλυτερέψουν την ζωη τους.