Το mobbing είναι ένας όρος που περιγράφει την ηθική παρενόχληση εργαζομένων στο χώρο της εργασίας τους. Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Henz Leymann[1], με βάση παρατηρήσεις, από τις οποίες προέκυψε ότι πρόκειται για έναν τύπο ψυχολογικής βίας που λαμβάνει χώρα σε εργασιακά περιβάλλοντα. Στο παρακάτω άρθρο θα αναλύσουμε τι είναι το mobbing, πώς μπορεί κανείς να το αναγνωρίσει και πώς να το αντιμετωπίσει, αν διαπιστώσει ότι συμβαίνει στον ίδιο.
Τι είναι το mobbing;
Ο όρος mobbing, προέρχεται από το αγγλικό ρήμα «mob», που σημαίνει επιτίθεμαι, περικυκλώνω, ενοχλώ και περιγράφει την ηθική παρενόχληση των εργαζομένων στο χώρο εργασίας τους. Με πιο απλά λόγια, είναι κάθε είδους καταχρηστική συμπεριφορά η οποία εκδηλώνεται με λόγια, πράξεις και μηνύματα, και επιδρά αρνητικά στην προσωπικότητα, την αξιοπρέπεια ή τη σωματική και ψυχική ακεραιότητα του ατόμου, να μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την εργασία του ή να επηρεάσει το εργασιακό κλίμα.
Πρόκειται για την συστηματική, μεθοδική και συνεχή άσκηση ψυχολογικής βίας, ηθικής βίας, διαμόρφωση ταπεινωτικού εργασιακού περιβάλλοντος, για την επιβολή διακριτικής μεταχείρισης και τρομοκρατίας, η οποία προσβάλλει την προσωπικότητα, την αξιοπρέπεια και την σωματική και ψυχική ακεραιότητα του εργαζομένου. Πραγματοποιείται τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα για μεγάλο χρονικό διάστημα και οδηγεί συχνά σε υπερκόπωση (burn out) του εργαζομένου, ώστε να εξαναγκαστεί σε παραίτηση.
Ποιοι είναι οι πιο συνηθισμένοι τύποι mobbing;
Το mobbing μπορεί να πάρει πολλές μορφές. Αυτές οι μορφές μπορεί να είναι φωνές, αποκοπή από το εργασιακό περιβάλλον, ή σεξουαλική παρενόχληση. Μερικά παραδείγματα mobbing, όταν διαρκούν για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι:
- Φωνές ή έντονες επιπλήξεις
- Να μην επιτρέπουν στο άτομο να εκφραστεί ή να το διακόπτουν διαρκώς
- Απομόνωση
- Ανάθεση περισσότερου φόρτου εργασίας από αυτό που μπορεί να φέρει εις πέρας
- Σεξουαλική παρενόχληση
- Απειλές
- Προσβολές, ταπείνωση, διαρκούς κριτικής του ατόμου, είτε μόνου του, είτε μπροστά στους άλλους
- Σωματική βία[2]
Ποιες είναι οι επιπτώσεις του mobbing;
Το mobbing μπορεί να έχει πολλές επιπτώσεις στην ψυχική, κοινωνική και οικονομική ζωή του ατόμου, όπως και στο σώμα του. Πιο συγκεκριμένα, ένα άτομο μπορεί να εμφανίσει τα εξής:
- Χαμηλή αυτοπεποίθηση
- Αίσθημα απροθυμίας
- Σωματικά προβλήματα όπως πονοκεφάλους, απώλεια όρεξης, εφίδρωση στα χέρια, τρέμουλο
- Ψυχοσωματικά προβλήματα
- Οικονομικά προβλήματα στην περίπτωση της παραίτησης από την εργασία
- Αίσθηση απομόνωσης και μοναξιάς
- Ανησυχία, άγχος, απογοήτευση και θυμό[3]
Ορισμένα άτομα μπορεί επίσης να αντιμετωπίσουν διάφορες ψυχικές ασθένειες, όπως διαταραχή μετατραυματικού στρες, κατάθλιψη και κρίσεις πανικού[4].
Ποια είναι η διαφορά του mobbing με το εργασιακό bullying;
Το εργασιακό bullying είναι πιο άμεσο και εμφανές. Εκδηλώνεται με φωνές, απειλές ή δημόσια ταπείνωση. Το mobbing όμως λειτουργεί διαφορετικά. Είναι σιωπηλό και μεθοδικό. Δεν επιτίθεται κατά μέτωπο, αλλά περιθωριοποιεί μέσα από διαδικασίες. Η βασική διαφορά ανάμεσα στα δύο είναι κυρίως στον ρυθμό που συμβαίνουν. Το bullying είναι εκρηκτικό και συνήθως στιγμιαίο, ενώ το mobbing επιμένει και διαρκεί[5].
Πώς να διαχειριστείς το mobbing στο χώρο εργασίας
Αναγνώρισε το πρόβλημα
Αν διαπιστώνεις ότι βιώνεις επιθετικές ή ταπεινωτικές συμπεριφορές στο χώρο εργασίας σου, το πρώτο και πιο σημαντικό βήμα είναι να καταλάβεις ότι πρόκειται για παρενόχληση. Η αποδοχή ότι αυτό που σου συμβαίνει δεν είναι «φυσιολογικό», αλλά μια μορφή βίας, είναι για να προστατέψεις τον εαυτό σου και να αναζητήσεις λύσεις.
Προστάτεψε τον εαυτό σου
Αφού αναγνωρίσεις το πρόβλημα, είναι σημαντικό να θέσεις όρια και να φροντίσεις την προσωπική σου υγεία. Αυτό μπορεί να σημαίνει:
- Να μιλήσεις σε κάποιον έμπιστο συνάδελφο ή φίλο για όσα συμβαίνουν
- Να ζητήσεις στήριξη από την οικογένειά σου
- Να καταγράφεις περιστατικά παρενόχλησης, ώστε να έχεις αποδείξεις σε περίπτωση που χρειαστεί
Διεκδίκησε τα δικαιώματά σου
Το mobbing δεν είναι κάτι που πρέπει να ανεχτείς. Έχεις τη δυνατότητα να διεκδικήσεις τα δικαιώματά σου, ακόμα και με νομικά μέσα, εάν κρίνεις ότι είναι απαραίτητο. Η γνώση του ότι μπορείς να υπερασπιστείς τον εαυτό σου, σε κάνει να νιώθεις πιο δυνατός και σου δίνει περισσότερο κουράγιο για να αντιμετωπίσεις την κατάσταση.
Φρόντισε την ψυχική και σωματική σου υγεία
Η μακροχρόνια έκθεση σε ψυχολογική κακοποίηση μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την υγεία σου. Γι’ αυτό, είναι σημαντικό να:
- Επενδύεις σε δραστηριότητες που σε χαλαρώνουν.
- Περνάς ποιοτικό χρόνο με φίλους και οικογένεια.
- Αναζητάς επαγγελματική βοήθεια, από έναν ψυχολόγο αν αισθάνεσαι ότι δεν μπορείς να το διαχειριστείς μόνος σου[6].
Το mobbing μπορεί να επηρεάσει σοβαρά την ψυχική και σωματική υγεία, αλλά και την επαγγελματική πορεία ενός ατόμου, προκαλώντας άγχος, απομόνωση και αίσθημα αδυναμίας. Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι κάτι που πρέπει να αποδεχτείς. Με την αναγνώριση του προβλήματος, την προστασία των ορίων σου, τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων σου και τη φροντίδα της ψυχικής σου ισορροπίας, μπορείς να το αντιμετωπίσεις αποτελεσματικά. Αν βιώνεις παρόμοιες καταστάσεις, να θυμάσαι ότι δεν είσαι μόνος.
Με τη σωστή στήριξη και καθοδήγηση από έναν έμπειρο ψυχολόγο, είναι εφικτό να ξεπεράσεις τις δυσκολίες και να προστατεύσεις την ευημερία σου. Κάνε το πρώτο βήμα σήμερα και ξεκίνα δωρεάν.
Πηγές
[1] Leymann, H. (1990). Mobbing and psychological terror at workplaces. Violence and Victims, 5(2), 119–126.
[2] Zapf, D., Einarsen, S., Hoel, H., & Vartia, M. (2003). Empirical findings on bullying in the workplace. In S. Einarsen, H. Hoel, D. Zapf, & C. L. Cooper (Eds.), Bullying and emotional abuse in the workplace: International perspectives in research and practice (pp. 103–126). Taylor & Francis.
[3]Matthiesen, S. B., & Einarsen, S. (2004). Psychiatric distress and symptoms of PTSD among victims of bullying at work. British Journal of Guidance & Counselling, 32(3), 335–356. https://doi.org/10.1080/03069880410001723510
[4]Nielsen, M. B., Matthiesen, S. B., & Einarsen, S. (2010). The impact of methodological moderators on prevalence rates of workplace bullying: A meta-analysis. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 83(4), 955–979. https://doi.org/10.1348/096317909X481256
[5] Einarsen, S. (2000). Harassment and bullying at work: A review of the Scandinavian approach. Aggression and Violent Behavior, 5(4), 379–401. https://doi.org/10.1016/S1359-1789(98)00043-3
[6] Hoel, H., & Cooper, C. L. (2000). Destructive conflict and bullying at work. Manchester School of Management, UMIST.
