Το άγχος και η κατάθλιψη θεωρούνται παραδοσιακά δύο διαφορετικές διαταραχές της ψυχικής υγείας με διαφορές στα κλινικά τους συμπτώματα και την αντιμετώπισή τους. Ωστόσο, υπάρχουν φορές που η αγχώδης και η καταθλιπτική διαταραχή συνυπάρχουν και εκδηλώνονται με τη μορφή της Αγχώδους Καταθλιπτικής Διαταραχής (ΑΚΔ). Πρόκειται για μία περίπλοκη ψυχική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από έναν συνδυασμό έντονου άγχους και καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Συχνά, τα άτομα που βιώνουν Αγχώδη Καταθλιπτική Διαταραχή αισθάνονται μεγάλο στρες, συναισθηματική κενότητα και ισοπέδωση, έντονο θυμό και νευρικότητα. Παρακάτω θα δούμε αναλυτικά τι είναι η ΑΚΔ και πώς μπορείς να την αντιμετωπίζεις, αν αναγνωρίζεις και εσύ τα συμπτώματά της στον εαυτό σου.
Τι είναι η Αγχώδης Καταθλιπτική Διαταραχή
Η Αγχώδης Καταθλιπτική Διαταραχή είναι μία νέα διαγνωστική κατηγορία που έχει ενταχθεί στην ICD-10 (Διεθνής Στατιστική Ταξινόμηση Νοσημάτων και Συναφών Προβλημάτων Υγείας – International Classification of Diseases) και ορίζεται ως «μια κατάσταση στην οποία συνυπάρχουν συμπτώματα αγχώδους και καταθλιπτικής διαταραχής σε περιορισμένη και ίση ένταση, τα οποία συνοδεύονται από τουλάχιστον κάποια αυτόνομα συμπτώματα, τα οποία δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για διάγνωση ούτε αγχώδους ούτε καταθλιπτικής διαταραχής. Τα συμπτώματα αυτά εκδηλώνονται ανεξάρτητα από στρεσογόνα γεγονότα που μπορεί να προκύπτουν στη ζωή των ατόμων».
Διάγνωση
Σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών – Έκδοση IV (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, DSM-IV), προκειμένου να γίνει διάγνωση για ΑΚΔ πρέπει να πληρούνται τα εξής κριτήρια:
- Επίμονη ή επαναλαμβανόμενα κακή διάθεση για τουλάχιστον 1 μήνα
- Η κακή διάθεση συνοδεύεται για τουλάχιστον 1 μήνα από τουλάχιστον 4 από τα παρακάτω συμπτώματα:
- Δυσκολία στη συγκέντρωση
- Κούραση ή χαμηλή ενέργεια
- Ευερεθιστότητα
- Ανησυχία
- Ευσυγκινησία
- Υπερεγρήγορση
- Πάντα αναμονή για το χειρότερο
- Απελπισία
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση
- Τα συμπτώματα αυτά προκαλούν πρόβλημα στην καθημερινή ζωή του ατόμου.
- Τα συμπτώματα αυτά δεν προκαλούνται από χρήση ουσιών, φαρμάκων ή άλλων ιατρικών παθήσεων.
- Τα συμπτώματα δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για κάποια άλλη ψυχική διαταραχή.
Η κλινική συνύπαρξη των συμπτωμάτων του άγχους και της κατάθλιψης έχει αναδείξει την επιστημονική ανάγκη για μια αιτιολογική και νευροβιολογική κατανόηση της ψυχοπαθολογίας αυτής. Η ΜΚΔ αποτελεί μια ξεχωριστή συναισθηματική κατάσταση, και όχι απλώς μια ταυτόχρονη έκφραση άγχους και κατάθλιψης.[i]
Πώς προκαλείται η Αγχώδης Καταθλιπτική Διαταραχή
Η ΑΚΔ δεν έχει μία μοναδική αιτία – αντίθετα, συνήθως προκύπτει από ένα συνδυασμό βιολογικών, ψυχολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων, όπως:
- Γενετική προδιάθεση: Έρευνες έχουν δείξει ότι τα γονίδια μπορούν να αποτελέσουν σημαντική αιτία για την εκδήλωση τέτοιων ψυχικών διαταραχών[ii]. Αν υπάρχει ιστορικό διαταραχών άγχους ή κατάθλιψης στην οικογένεια, οι πιθανότητες να εκδηλωθεί η ΑΚΔ αυξάνονται σημαντικά.
- Ανωμαλίες στους νευροδιαβιβαστές: Οι χημικές ουσίες του εγκεφάλου που ονομάζονται νευροδιαβιβαστές, όπως η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη, επηρεάζουν τη διάθεση και το άγχος. Όταν τα επίπεδά τους δεν είναι ισορροπημένα, εκδηλώνονται συμπτώματα άγχους ή/και κατάθλιψης.
- Χρόνιο στρες: Εργασιακή πίεση, οικονομικά προβλήματα ή διαπροσωπικές συγκρούσεις μπορεί να οδηγήσουν σε ψυχική εξάντληση και εκδήλωση των συμπτωμάτων της ΑΚΔ.
- Τραυματικές εμπειρίες: Η κακοποίηση, η απώλεια αγαπημένων προσώπων ή σοβαρά ατυχήματα μπορεί να προκαλέσουν εκδήλωση μετατραυματικού στρες και αυτό με τη σειρά του να πυροδοτήσει την ΑΚΔ.
Αγχώδης Καταθλιπτική Διαταραχή: Αντιμετώπιση
Ψυχοθεραπεία
Σύμφωνα με έρευνες, φαίνεται ότι είναι πιο αποτελεσματικό το να αντιμετωπιστεί πρώτα το άγχος σε θεραπευόμενους που πάσχουν από ΑΚΔ, καθώς είναι περισσότερο πιθανό να συνεχίσουν τη θεραπεία τους για την κατάθλιψη στη συνέχεια[iii]. Η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT) θεωρείται από τις πιο αποτελεσματικές προσεγγίσεις για την ΑΚΔ, καθώς βοηθά στην αναγνώριση και αντικατάσταση αρνητικών μοτίβων σκέψης. Άλλες μορφές θεραπείας, όπως η ψυχοδυναμική θεραπεία, μπορούν επίσης να προσφέρουν σημαντική βοήθεια στην αντιμετώπιση του προβλήματος.
Φαρμακευτική αγωγή
Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα αντικαταθλιπτικά και αγχολυτικά φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν στην εξισορρόπηση των χημικών ουσιών του εγκεφάλου – εναλλακτικά, ορισμένοι ασθενείς μπορεί να ανταποκριθούν και σε θεραπεία μόνο με αντικαταθλιπτικά, με ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση τόσο της αγχώδους όσο και της καταθλιπτικής διαταραχής. Επιπλέον, ολοένα και περισσότερες έρευνες υποστηρίζουν τη χρήση συγκεκριμένων αντικαταθλιπτικών, που ονομάζονται εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs) για τους ασθενείς με συνυπάρχουσες τις δύο διαταραχές[iv].
Αλλαγές στον τρόπο ζωής
Μικρές, καθημερινές αλλαγές μπορούν να κάνουν μεγάλη διαφορά στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της ΑΚΔ. Παρόλο που τα άτομα που πάσχουν από αυτό μπορεί να το βρίσκουν εξαιρετικά αγχωτικό ή κουραστικό το να καταβάλλουν προσπάθεια για μικρές αλλαγές στις συνήθειες τους, με λίγη θέληση μπορούν να δουν σημαντικά αποτελέσματα. Μερικές από αυτές τις συνήθειες περιλαμβάνουν:
- Σωματική άσκηση: Έστω και 30 λεπτά περπάτημα την ημέρα μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τη διάθεση.
- Υγιεινή διατροφή: Τροφές πλούσιες σε ωμέγα-3 λιπαρά και βιταμίνες συμβάλλουν στην καλή σωματική και ψυχική υγεία, ενώ μείωση των συστατικών που προκαλούν ένταση ή υπερδιέγερση, όπως η καφεΐνη ή η ζάχαρη, βοηθούν στα επίπεδα υπερέντασης.
- Ποιοτικός ύπνος: Η τήρηση σταθερού ωραρίου ύπνου βοηθά στην εξισορρόπηση των συναισθημάτων μας, μέσα από την καλή ξεκούραση.
- Διαχείριση του στρες: Διαλογισμός, γιόγκα ή ασκήσεις αναπνοής είναι εξαιρετικά εργαλεία για τη διαχείριση του άγχους σε στρεσογόνες καταστάσεις.
- Σύνδεση με αγαπημένα πρόσωπα: Η κοινωνική υποστήριξη είναι ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες αντιμετώπισης της κατάθλιψης και του άγχους.
Η Αγχώδης Καταθλιπτική Διαταραχή μπορεί να είναι δύσκολη και να κάνει την καθημερινότητα να μοιάζει με ατελείωτη ανηφόρα, αλλά δεν είναι ανίκητη. Αν αναγνωρίζεις τον εαυτό σου σε αυτά τα συμπτώματα, μη διστάσεις να ζητήσεις βοήθεια. Με τη σωστή υποστήριξη και καθοδήγηση, μπορείς να ανακτήσεις τον έλεγχο της ζωής σου και να νιώσεις καλύτερα. Η ψυχική υγεία είναι εξίσου σημαντική με τη σωματική, και η φροντίδα της είναι ένα δώρο που αξίζεις! Ξεκίνα εδώ για να βρεις τον ψυχολόγο που σου ταιριάζει και να κάνεις το πρώτο βήμα.
Πηγές
[i] Möller, H. J., Bandelow, B., Volz, H. P., Barnikol, U. B., Seifritz, E., & Kasper, S. (2016). The relevance of ‘mixed anxiety and depression’ as a diagnostic category in clinical practice. European archives of psychiatry and clinical neuroscience, 266(8), 725–736. https://doi.org/10.1007/s00406-016-0684-7
[ii] Hettema J. M. (2008). What is the genetic relationship between anxiety and depression?. American journal of medical genetics. Part C, Seminars in medical genetics, 148C(2), 140–146. https://doi.org/10.1002/ajmg.c.30171
[iii] Ballenger J. C. (2000). Anxiety and Depression: Optimizing Treatments. Primary care companion to the Journal of clinical psychiatry, 2(3), 71–79. https://doi.org/10.4088/pcc.v02n0301
[iv] Ballenger J. C. (2000). Anxiety and Depression: Optimizing Treatments. Primary care companion to the Journal of clinical psychiatry, 2(3), 71–79. https://doi.org/10.4088/pcc.v02n0301
